ВЗАЄМОЗВ’ЯЗКИ КУЛЬТУРИ ЛІЙЧАСТОГО ПОСУДУ НА ЇЇ ПІВДЕННО-СХІДНОМУ ПОГРАНИЧЧІ
Південно-східне пограниччя культури лійчастого посуду окреслюється басейнами Дністра та Західного Бугу в межах Львівської і Волинської областей України. На шляху подальшого просування на схід стояла більш могутня – трипільська культура. Багаторічне вивчення цих культур показує, що найбільша кількість імпортів трапляється в найближче розташованих між собою поселеннях, відстань між якими становить близько 30–50 км. Проте окремі предмети фіксуються глибоко в середовищі сусідів (Броночіци, Камінь Лукавський, Жванець, Бринзени). Взаємозв’язки між ними були мирними і не призвели до суттєвих змін у матеріальній чи духовній культурі цих племен. Кількість імпортів у їхніх середовищах не перевищує 1 %. Ці контакти розпочалися приблизно 3700/600 рр. до н. е. і тривали впродовж етапу СІІ трипільської культури, до кінцевого часу існування культури лійчастого посуду (2800 рр. до н. е.). На Волині, зокрема в басейнах Горині та Вілії, ці зв’язки були значно сильнішими, ніж у верхів’ях Дністра та Бугу, що, очевидно, пов’язано зі шляхами до покладів кременю, контрольованих трипільською культурою. Серед груп трипільської культури, які взаємодіяли з культурою лійчастого посуду, були: кошиловецька, бринзенська, вихватинська та типу Городськ.
культура лійчастого посуду, трипільська культура, контакти, імпорти, пограниччя, зв’язки, обмін.
Arkheolohichni pam’iatky Prykarpattia i Volyni kam’ianoho viku. (1981). Kyiv, 321 pp. (in Ukrainian).
Bandrivskyi, M. S., Konoplia, V. M., Matskevoi, L. H., & Mykhalchyshyn, I. R. (1991). Doslidzhennia Lvivskoi oblasnoi hospdohovirnoi ekspedytsii. Novi materialy z arkheolohii Prykarpattia i Volyni. Lviv, 16–19 (in Ukrainian).
Bronitski, A., Kadrov, S., & Zakostsielna, A. (2005). Do pytannia pro khronolohichne spivvidnoshennia piznoi fazy liublinsko-volynskoi kultury ta kultury liichastoho posudu u svitli ostannikh doslidzhen v Zymnomu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 13. Lviv, 217–247 (in Ukrainian).
Verteletskyi, D. (2013). Poselennia trypilskoi kultury Ostroh-Kaplytsia na Zakhidnii Volyni. Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 15–26 (in Ukrainian).
Verteletskyi, D. (2016). Keramika piznotrypilskoho horyzontu z poselennia Kurhany-Dubova. Nowomalin-Podobanka i Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 71–100). Rzesów (in Ukrainian).
Videiko, M. (2008). Trypilska kultura Podniprov’ia ta kultura liublinsko-volynskoi malovanoi keramiky. Na pograniczu światów. Poznań, 547–554 (in Ukrainian).
Havinskyi, A. (2009). Poselennia kultury liichastoho posudu Mali Hrybovychi. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 13. Lviv, 172–197 (in Ukrainian).
Havinskyi, A., & Pasterkevich, V. (2016). Do pytannia “badenizatsii” pivdenno-skhidnoi peryferii kultury liichastoho posudu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 20. Lviv, 45–56 (in Ukrainian).
Zakharuk, Yu. M. (1956). Piznotrypilske poselennia u verkhiv’iakh r. Sluchi. Arkheolohichni pam’iatky URSR, 6, 130–133 (in Ukrainian).
Zakharuk, Yu. M. (1959). Do pytannia pro spivvidnoshennia i zv’iazky mizh kulturoiu liichastoho posudu ta trypilskoiu kulturoiu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 2. Lviv, 54–72 (in Ukrainian).
Zbenovich, V. G. (1976). Pozdnee tripol'e i ego svjaz' s kul'turami Prikarpat'ja i Malopol'shi. Acta Archaeologica Carpathica, 16, 21–57 (in Russian).
Konoplja, V. M. (1980). Issledovanie poselenij u sel Jaroslavichi i Malye Dorogostai. Archeolohiceskie otkrutija 1979 goda. Moskva, 286–287 (in Russian).
Konoplia, V. M. (1998). Skarb krem’ianykh plastyn z Ilkovych i Shystiva. Volyno-Podilski arkheolohichni studii, 1. Lviv, 146–159 (in Ukrainian).
Konoplja, V. M., & Nikol'chenko, Ju. M. (1979). Raboty Rovenskogo otrjada. Archeolohiceskie otkrutija 1978 goda. Moskva, 343–344 (in Russian).
Markevich, V. S. (1981). Pozdnetripol'skie plemena severnoj Moldavii. Kishenev, 194 pp. (in Russian).
Mykhalchyshyn, I. (1998). Pam’iatky starodavnoi istorii Zakhidnoho Buhu. Mynule i suchasne Volyni: Oleksander Tsynkalovskyi i Volyn. Materialy IX naukovoi istoryko-kraieznavchoi mizhnarodnoi konferentsii 20–23 sichnia 1998 roku. Lutsk, 176–177 (in Ukrainian).
Movsha, T. G. (1970). Pozdnetripol'skoe poselenie v s. Zhvanec. Kratkie soobchenia Instityta archeologii, 123, 84–93 (in Russian).
Movsha, T. H. (1985). Vzaiemovidnosyny Trypillia-Kukuteni z synkhronnymy kulturamy Tsentralnoi Yevropy. Arkheolohiia, 51, 22–31 (in Ukrainian).
Okhrimenko, H., Kuchynko, M., Skliarenko, N., Sobutskyi, M., & Okhrimenko, V. (2007). Vyvchennia bahatosharovoi pam’iatky Holyshiv na Volyni. Oleksandr Tsynkalovskyi ta praistoriia Volyni. Lutsk, 319–402 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1973). Piznotrypilske poselennia u verkhiv’i Horyni. Arkheolohiia, 11, 55–62 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1978). Arkheolohichni doslidzhennia na Volyni v 1977 r. (Zvit pro rozkopky Volynsko-Dnistrianskoi arkheolohichnoi ekspedytsii bilia s. Tadani Kam’ianko-Buzkoho raionu Lvivskoi oblasti). Lviv, 90 pp. (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1979). Arkheolohichni doslidzhennia na Volyni v 1978 r. (Zvit pro rozkopky Volynsko-Dnistrianskoi arkheolohichnoi ekspedytsii bilia s. Tadani Kam’ianko-Buzkoho raionu Lvivskoi oblasti). Lviv, 86 pp. (in Ukrainian).
Peleshhishin, M. A. (1989). Naselenie Zapadnoj Volyni i ego єtnokul'turnye svjazi (seredina V – seredina ІІІ tys. do n. є.). Disertacija na soiskanie uchenoj stepeni doktora istoricheskih nauk. L'vov, 483 pp. (in Russian).
Peleshchyshyn, M. A. (1997). Poselennia midnoho viku bilia sil Kostianetc i Lystvyn u Zakhidnii Volyni. Lviv, 122 pp. (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1998). Pizniotrypilske poselennia w okolytsiakh s. Chorova na Volyni (Choriv). Arkheolohichni doslidzhenia Lvivskoho uniwersytetu, 3, 45–72 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1998a). Problemy istorii trypilskykh poselen Zakhidnoi Volyni, mezhyrichia Zakhidnoho Byhy ta Dnistra. Zapysky naukovoho tovarystva imeni Shevchenka, 235. Lviv, 173–192 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (2004). Eneolitychne poselennia Zymne v Zakhidnii Volyni. Ternopil, 160 pp. (in Ukrainian).
Pozikhovskyi, O. L., & Verteletskyi, D. Yu. (2010). Doslidzhennia bahatosharovoho poselennia v s. Mezhyrich na Ostrozhchyni. Arkheolohichni doslidzhennia v Ukraini 2009. Kyiv–Lutsk, 329–330 (in Ukrainian).
Pozikhovskyi, O., & Okhrimenko, H. (2005). Piznotrypilske poselennia bilia s. Holyshiv na Zakhidnii Volyni. Arkheolohichna spadshchyna Yana Fittske. Lutsk, 216–278 (in Ukrainian).
Pryshchepa, B. A., Bondarchuk, O. A., & Pozikhovskyi, O. L. (2010). Doslidzhennia v Ostrozi po vul. Akademichna, 12. Arkheolohichni doslidzhennia v Ukraini 2009. Kyiv–Lutsk, 335–337 (in Ukrainian).
Smishko, M. Yu., & Peleshchyshyn, M. A. (1962). Poselennia kultury liichastoho posudu v s. Mali Hrybovychi Lvivskoi oblasti. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 4, 28–43 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2003). Kultura liichastoho posudu i trypillia. Naukovi zapysky Ivano-Frankivskoho kraieznavchoho muzeiu, 7–8. Ivano-Frankivsk, 3–15 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2005). Lokalno-khronolohichni hrupy kultury Trypillia-Kukuten z malovanym posudom (etapy BII–CII). Kultura Trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 42–56 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2014). Kinets etapu CI Trypilskoi kultury. Arkheolohichni Studii, 5, 25–66 (in Ukrainian).
Shchibor, Y. (1994). Kultury piznoho trypillia ta liichastoho posudu na Volyni. Arkheolohiia, 4, 30–48 (in Ukrainian).
Antoniewicz, W. (1925). Eneolityczne groby szkieletowe we wsi Złota w pow. Sandomierskim. Wiadomości Archeologiczne, 9, 137–245 (in Polish).
Balcer, B. (1981). Zagadnienie związków między kulturą pucharów lejkowatych a kulturą trypolską na podstawie materiałów krzemiennych. In T. Wiślański (Ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce, (pp. 81–91), Poznań (in Polish).
Balcer, В. (1983). Wytwórezość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Wrocław–Warszawa–Kraków-Gdańsk, 338 pp. (in Polish).
Bronicki, А. (1998). Zimne, rejon Włodzimierz-Wołyński – wyżynna osada neolityczna w świetle najnowszych wykopalisk. Wyniki wstępnej analizy źrodeł pozakrzemiennych. Mynule i suchasne Volyni: Oleksander Tsynkalovskyi i Volyn. Materialy IX naukovoi istoryko-kraieznavchoi mizhnarodnoi konferentsii 20–23 sichnia 1998 roku, Lutsk, 87–93 (in Polish).
Budziszewski, J. (2000). Flint working of the south-eastern group of the Funnel Beaker Culture: exemplary reception of chalcolithic socio-economic patterns of the Pontic Zone. Baltic-Pontic Studies, 9, 256–281.
Chmielewski, J. (1952). Zagadnienia grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań. Łódź, 98 pp. (in Polish).
Dębiec, M., & Pelisiak, A. (2015). Cieszacin Wielki 41, Jankowice 9 oraz Pawłosiów 55. Kompleks osad z epoki neolitu i wczesnej epoki brązu. Rzeszów, 191 pp. (in Polish).
Diachenko, A., & Harper, T. (2016). The absolute chronology of late tripolye sites: a regional approach. Sprawozdania archeologiczne, 68, 81–105 (in English).
Gumiński, W. (1989). Gródek Nadbyżny osada kultury pucharów lejkowatych. Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź, 189 pp. (in Polish).
Hawinskyj, A., Pasterkiewicz, W., & Rybicka, M. (2014). Kotoryny, rej. Żydacziw, stan. Grodzisko III. Osadnictwo z okresu neolitu. Środowisko naturalne i człowiek nad Górnym Dniestrem – rejon Kotliny Halicko-Bukaczowskiej w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków, 167–283 (in Polish).
Jastrzębski, S. (1985). Imports of the Funnel Beaker Culture . Memoires Archeologiques. Lublin, 71–92.
Jastrzębski, S. (1988). Południowo-wschodnia peryferia osadnictwa kultury pucharów lejkowatych. Sprawozdanie z posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział w Krakowie, 32(1), 8–10 (in Polish).
Jastrzębski, S. (1989). Kultura Cucuteni-Trypole i jej osadnictwo nа Wyżynie Wołyńskiej. Lublin, 148 pp. (in Polish).
Jastrzębski, S. (1991). The settlement of the Funnel Beaker culture at Gródek Nadbużny, the Zamość District, site 1C-brief characteristic. Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen, 2. Poznań, 189–196.
Kadrow, S. (2005). Związki kultury trypolskiej z kulturami środkowej i południowo-wschodniej Europy – wybrane zagadnienia. Kultura trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 7–31 (in Polish).
Kempisty, E. (1968). Odkrycie ceramiki kultury trypolskiej na zachód od Wisly. Wiadomości Archeologiczne, 33, 377–380 (in Polish).
Kośko, A. (1981). Udział południowo-wschodnio-europejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych: grupa mątewska. Poznań, 222 pp. (in Polish).
Król, D., & Rybicka, M. (2016). Krytyka datowań radiowęglowych. In A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka & D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka I Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 119–123). Rzesów (in Polish).
Kruk, J., & Milisauskas, S. (1983). Chronolologia absolutna osadnictwa neolitycznego z Bronocic, woj. Kieleckie. Archeologia Polski, 28, 257–314 (in Polish).
Pasterkiewicz, W., Pozikhovski, A., Rybicka, M., & Verteletskyi, D. (2013). Z badań nad problematyką oddziaływań kręgu badeńskiego na wschodnie rejony Wyżyny Wołyńskiej. Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 251–292 (in Polish).
Pelisiak, A. (2005). Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych. Stan badań. Kultura trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 32–41 (in Polish).
Pelisiak, A. (2007). Na granicach wielkiego eurazjatyckiego stepu. Europa Środkowo-Wschodnia w IV–III tys. BC. U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów, 81–93 (in Polish).
Pelisiak, A. (2008). Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych. Stan badań. Na pograniczu światów. Poznań, 395–405 (in Polish).
Podkowinska, Z. (1960). Spichrze ziemne w osadzie kultury pucharów lejkowatych na Gawrońcu-Pałydze w Ćmielowie, pow. Opatów. Archeologia Polski, 6, 21–63 (in Polish).
Przybył, A. (2009). Społeczności późnoneolityczney kultury pucharów lejkowatych. Problem wpływów z kręgu kultury badeńskiej. Poznań, 301 pp. (in Polish).
Rogoziński, J. (2016). Datowanie bezwzględne osadnictwa neolitycznego ze stanowiska 31 w miejscowości Skołoszów, pow. Jarosław, woj. Podkarpackie. Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. Rzeszów, 39–52 (in Polish).
Rybicka, M. (1991). Materiały kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 1 w Radziejowie Kujawskim, woj. Włocławek. Sprawozdania Archeologiczne, 43, 39–74 (in Polish).
Rybicka, M. (2004). Kultura pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim: chronologia, osadnictwo, gospodarka. Łęczyca, 290 pp. (in Polish).
Rybicka, M. (2008). Settlements, chronology and Economy of the Funnel Beaker-Baden Society in Kyjavia and the Gostynin Lake District. The Baden Complex and the Outside World Proceedings of the 12th Annual Meeting of the EAA in Cracow 19-24th September 2006, Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa/Studia nad Pradziejami Europy Środkowej, 4. Bonn, 205–216.
Rybicka, M. (2008a). Znaczenie południowo-wschodnich kontaktów kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych między Odrą i Wisłą. Zarys problem. Na pograniczu światów. Poznań, 483–493 (in Polish).
Rybicka, M. (2016). Ceramika o zachodniej lub południowo-zachodniej afiliacji. In A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka & D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka I Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 101–118). Rzesów (in Polish).
Rybicka, M. (2016). Chronologia związków kultury pucharów lejkowatych Podgórza Rzeszowskiego z obszarami Zachodniej Ukrainy. Naukovi studii. Istoryko-kraieznavchyi muzei m. Vynnyky, Instytut arkheolohii Zheshivskoho universytetu, 9, 87–107 (in Polish).
Rybicka, M., & Diaczenko, A. (2015). Nowe dane o relacjach między kulturą trypolską a kultura pucharów lejkowatych na Zachodniej Ukrainie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 36. Rzeszów, 39–54 (in Polish).
Rybicka, M., Król, D., & Rogoziński, J. (2014). Pawłosiów, stan. 52, woj. podkarpackie. Osada kultury pucharów lejkowatych. Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. Rzeszów, 67–255 (in Polish).
Sulimirski, T. (1959). Polska przedhistoryczna, 2. London (in Polish).
Sulimirski, T. (1968). Cordet Ware and Globuar Amphorae North-East of the Carpathian. London, 227 pp.
Videiko, M. Y. (1999). Radiocarbon dating chronology of the late Tripolye Culture. Baltic-Pontic Studies, 7, 34–71.
Videiko, M. Y. (2000). Tripolye and the cultures of Central Europe. Facts and the character of interactions: 4200–2750 BC. Baltic-Pontic Studies, 9, 13–68.
Videiko, M. Y. (2008). Baden Culture Influence to the East of the Carpathian Mountains. The Baden Complex and the Outside World Proceedings of the 12th Annual Meeting of the EAA in Cracow 19-24th September 2006, Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa/Studia nad Pradziejami Europy Środkowej, 4. Bonn, 289–298.
Włodarczak, P. (2006). Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych w świetle dat radiowęglowych. Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatyc. Lublin–Kraków, 27–63 (in Polish).
Zakościelna, А. (2007). Południowo-wschodnia Lubelszczyzna w epoce neolitu. Pradzieje Południowo-wschodniej Lubelszczyzny. Lublin, 37–60 (in Polish).
Zakościelna, А., & Gurba, J. (2007). Okolice Hrubieszowa w epoce kamienia i starszego brązu. Dzieje Hrubieszowa, 1. Hrubieszow, 31–47 (in Polish).
Zawiślak, P. (2013). Obiekty neolityczne ze stanowiska 1C w Gródku, pow. Hrubieszów (z badań w latach 1983–1985 Sławomira Jastrzębskiego). Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 109–214 (in Polish).
Zych, R. (2007). Społeczności międzyrzecza Dniestru i Sanu w dobie środkowego neolitu (IV tys. p. n. e.). U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów, 67–80 (in Polish).
Zych, R. (2008). Kultura pucharów lejkowatych w Polsce południowo-wschodniej. Rzeszów, 227 pp. (in Polish).
ISSN 2223-1218
The south-eastern boundary of the Funnelbeaker
culture is defined by
the basins of Dnister and Zakhidnyi
Bug Rivers within
the limits of Lviv and Volyn regions of Ukraine. Its further advance to the east was
blocked by the more
powerful Trypillia culture. Long-term studying of these cultures shows that the
largest number of imports were
found at
the closest settlements,
located between them, on the
distance about
30–50 km.
However, some items
were
discovered
deeply on
the territory
of its
neighbors (Bronocice,
Kamień Łukawski, Zhvanets,
Brînzeni).
The interrelations between them was peaceful and they did not cause significant changes in the material or spiritual culture of each other. An amount of imports in their environments does not exceed 1 %. These contacts began at around 3700/600 B.C., and continued during the stage CII of Trypillia culture, until the end of the existence of Funnelbeaker culture (2800 B.C.). On Volhynia, in particular in the Goryn and Viliya Rivers basins, these connections were much stronger than in the upper reaches of Dnister and Bug Rivers, which is obviously connected with the ways to the flint deposits, controlled by Trypillia culture. Among the groups of Trypillia culture, which interacted with Funnelbeaker culture, were Koshylivtsi, Brînzeni, Vykhvatyntsi ones and Gorodsk type.
Funnelbeaker culture, Trypillia culture, cultural interrelations, imports, ceramic ware.
Arkheolohichni pam’iatky Prykarpattia i Volyni kam’ianoho viku. (1981). Kyiv, 321 pp. (in Ukrainian).
Bandrivskyi, M. S., Konoplia, V. M., Matskevoi, L. H., & Mykhalchyshyn, I. R. (1991). Doslidzhennia Lvivskoi oblasnoi hospdohovirnoi ekspedytsii. Novi materialy z arkheolohii Prykarpattia i Volyni. Lviv, 16–19 (in Ukrainian).
Bronitski, A., Kadrov, S., & Zakostsielna, A. (2005). Do pytannia pro khronolohichne spivvidnoshennia piznoi fazy liublinsko-volynskoi kultury ta kultury liichastoho posudu u svitli ostannikh doslidzhen v Zymnomu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 13. Lviv, 217–247 (in Ukrainian).
Verteletskyi, D. (2013). Poselennia trypilskoi kultury Ostroh-Kaplytsia na Zakhidnii Volyni. Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 15–26 (in Ukrainian).
Verteletskyi, D. (2016). Keramika piznotrypilskoho horyzontu z poselennia Kurhany-Dubova. Nowomalin-Podobanka i Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 71–100). Rzesów (in Ukrainian).
Videiko, M. (2008). Trypilska kultura Podniprov’ia ta kultura liublinsko-volynskoi malovanoi keramiky. Na pograniczu światów. Poznań, 547–554 (in Ukrainian).
Havinskyi, A. (2009). Poselennia kultury liichastoho posudu Mali Hrybovychi. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 13. Lviv, 172–197 (in Ukrainian).
Havinskyi, A., & Pasterkevich, V. (2016). Do pytannia “badenizatsii” pivdenno-skhidnoi peryferii kultury liichastoho posudu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 20. Lviv, 45–56 (in Ukrainian).
Zakharuk, Yu. M. (1956). Piznotrypilske poselennia u verkhiv’iakh r. Sluchi. Arkheolohichni pam’iatky URSR, 6, 130–133 (in Ukrainian).
Zakharuk, Yu. M. (1959). Do pytannia pro spivvidnoshennia i zv’iazky mizh kulturoiu liichastoho posudu ta trypilskoiu kulturoiu. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 2. Lviv, 54–72 (in Ukrainian).
Zbenovich, V. G. (1976). Pozdnee tripol'e i ego svjaz' s kul'turami Prikarpat'ja i Malopol'shi. Acta Archaeologica Carpathica, 16, 21–57 (in Russian).
Konoplja, V. M. (1980). Issledovanie poselenij u sel Jaroslavichi i Malye Dorogostai. Archeolohiceskie otkrutija 1979 goda. Moskva, 286–287 (in Russian).
Konoplia, V. M. (1998). Skarb krem’ianykh plastyn z Ilkovych i Shystiva. Volyno-Podilski arkheolohichni studii, 1. Lviv, 146–159 (in Ukrainian).
Konoplja, V. M., & Nikol'chenko, Ju. M. (1979). Raboty Rovenskogo otrjada. Archeolohiceskie otkrutija 1978 goda. Moskva, 343–344 (in Russian).
Markevich, V. S. (1981). Pozdnetripol'skie plemena severnoj Moldavii. Kishenev, 194 pp. (in Russian).
Mykhalchyshyn, I. (1998). Pam’iatky starodavnoi istorii Zakhidnoho Buhu. Mynule i suchasne Volyni: Oleksander Tsynkalovskyi i Volyn. Materialy IX naukovoi istoryko-kraieznavchoi mizhnarodnoi konferentsii 20–23 sichnia 1998 roku. Lutsk, 176–177 (in Ukrainian).
Movsha, T. G. (1970). Pozdnetripol'skoe poselenie v s. Zhvanec. Kratkie soobchenia Instityta archeologii, 123, 84–93 (in Russian).
Movsha, T. H. (1985). Vzaiemovidnosyny Trypillia-Kukuteni z synkhronnymy kulturamy Tsentralnoi Yevropy. Arkheolohiia, 51, 22–31 (in Ukrainian).
Okhrimenko, H., Kuchynko, M., Skliarenko, N., Sobutskyi, M., & Okhrimenko, V. (2007). Vyvchennia bahatosharovoi pam’iatky Holyshiv na Volyni. Oleksandr Tsynkalovskyi ta praistoriia Volyni. Lutsk, 319–402 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1973). Piznotrypilske poselennia u verkhiv’i Horyni. Arkheolohiia, 11, 55–62 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1978). Arkheolohichni doslidzhennia na Volyni v 1977 r. (Zvit pro rozkopky Volynsko-Dnistrianskoi arkheolohichnoi ekspedytsii bilia s. Tadani Kam’ianko-Buzkoho raionu Lvivskoi oblasti). Lviv, 90 pp. (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1979). Arkheolohichni doslidzhennia na Volyni v 1978 r. (Zvit pro rozkopky Volynsko-Dnistrianskoi arkheolohichnoi ekspedytsii bilia s. Tadani Kam’ianko-Buzkoho raionu Lvivskoi oblasti). Lviv, 86 pp. (in Ukrainian).
Peleshhishin, M. A. (1989). Naselenie Zapadnoj Volyni i ego єtnokul'turnye svjazi (seredina V – seredina ІІІ tys. do n. є.). Disertacija na soiskanie uchenoj stepeni doktora istoricheskih nauk. L'vov, 483 pp. (in Russian).
Peleshchyshyn, M. A. (1997). Poselennia midnoho viku bilia sil Kostianetc i Lystvyn u Zakhidnii Volyni. Lviv, 122 pp. (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1998). Pizniotrypilske poselennia w okolytsiakh s. Chorova na Volyni (Choriv). Arkheolohichni doslidzhenia Lvivskoho uniwersytetu, 3, 45–72 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (1998a). Problemy istorii trypilskykh poselen Zakhidnoi Volyni, mezhyrichia Zakhidnoho Byhy ta Dnistra. Zapysky naukovoho tovarystva imeni Shevchenka, 235. Lviv, 173–192 (in Ukrainian).
Peleshchyshyn, M. A. (2004). Eneolitychne poselennia Zymne v Zakhidnii Volyni. Ternopil, 160 pp. (in Ukrainian).
Pozikhovskyi, O. L., & Verteletskyi, D. Yu. (2010). Doslidzhennia bahatosharovoho poselennia v s. Mezhyrich na Ostrozhchyni. Arkheolohichni doslidzhennia v Ukraini 2009. Kyiv–Lutsk, 329–330 (in Ukrainian).
Pozikhovskyi, O., & Okhrimenko, H. (2005). Piznotrypilske poselennia bilia s. Holyshiv na Zakhidnii Volyni. Arkheolohichna spadshchyna Yana Fittske. Lutsk, 216–278 (in Ukrainian).
Pryshchepa, B. A., Bondarchuk, O. A., & Pozikhovskyi, O. L. (2010). Doslidzhennia v Ostrozi po vul. Akademichna, 12. Arkheolohichni doslidzhennia v Ukraini 2009. Kyiv–Lutsk, 335–337 (in Ukrainian).
Smishko, M. Yu., & Peleshchyshyn, M. A. (1962). Poselennia kultury liichastoho posudu v s. Mali Hrybovychi Lvivskoi oblasti. Materials and studies on archeology of Sub-Carpathian and Volhynian area, 4, 28–43 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2003). Kultura liichastoho posudu i trypillia. Naukovi zapysky Ivano-Frankivskoho kraieznavchoho muzeiu, 7–8. Ivano-Frankivsk, 3–15 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2005). Lokalno-khronolohichni hrupy kultury Trypillia-Kukuten z malovanym posudom (etapy BII–CII). Kultura Trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 42–56 (in Ukrainian).
Tkachuk, T. (2014). Kinets etapu CI Trypilskoi kultury. Arkheolohichni Studii, 5, 25–66 (in Ukrainian).
Shchibor, Y. (1994). Kultury piznoho trypillia ta liichastoho posudu na Volyni. Arkheolohiia, 4, 30–48 (in Ukrainian).
Antoniewicz, W. (1925). Eneolityczne groby szkieletowe we wsi Złota w pow. Sandomierskim. Wiadomości Archeologiczne, 9, 137–245 (in Polish).
Balcer, B. (1981). Zagadnienie związków między kulturą pucharów lejkowatych a kulturą trypolską na podstawie materiałów krzemiennych. In T. Wiślański (Ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce, (pp. 81–91), Poznań (in Polish).
Balcer, В. (1983). Wytwórezość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Wrocław–Warszawa–Kraków-Gdańsk, 338 pp. (in Polish).
Bronicki, А. (1998). Zimne, rejon Włodzimierz-Wołyński – wyżynna osada neolityczna w świetle najnowszych wykopalisk. Wyniki wstępnej analizy źrodeł pozakrzemiennych. Mynule i suchasne Volyni: Oleksander Tsynkalovskyi i Volyn. Materialy IX naukovoi istoryko-kraieznavchoi mizhnarodnoi konferentsii 20–23 sichnia 1998 roku, Lutsk, 87–93 (in Polish).
Budziszewski, J. (2000). Flint working of the south-eastern group of the Funnel Beaker Culture: exemplary reception of chalcolithic socio-economic patterns of the Pontic Zone. Baltic-Pontic Studies, 9, 256–281.
Chmielewski, J. (1952). Zagadnienia grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań. Łódź, 98 pp. (in Polish).
Dębiec, M., & Pelisiak, A. (2015). Cieszacin Wielki 41, Jankowice 9 oraz Pawłosiów 55. Kompleks osad z epoki neolitu i wczesnej epoki brązu. Rzeszów, 191 pp. (in Polish).
Diachenko, A., & Harper, T. (2016). The absolute chronology of late tripolye sites: a regional approach. Sprawozdania archeologiczne, 68, 81–105 (in English).
Gumiński, W. (1989). Gródek Nadbyżny osada kultury pucharów lejkowatych. Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź, 189 pp. (in Polish).
Hawinskyj, A., Pasterkiewicz, W., & Rybicka, M. (2014). Kotoryny, rej. Żydacziw, stan. Grodzisko III. Osadnictwo z okresu neolitu. Środowisko naturalne i człowiek nad Górnym Dniestrem – rejon Kotliny Halicko-Bukaczowskiej w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków, 167–283 (in Polish).
Jastrzębski, S. (1985). Imports of the Funnel Beaker Culture . Memoires Archeologiques. Lublin, 71–92.
Jastrzębski, S. (1988). Południowo-wschodnia peryferia osadnictwa kultury pucharów lejkowatych. Sprawozdanie z posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział w Krakowie, 32(1), 8–10 (in Polish).
Jastrzębski, S. (1989). Kultura Cucuteni-Trypole i jej osadnictwo nа Wyżynie Wołyńskiej. Lublin, 148 pp. (in Polish).
Jastrzębski, S. (1991). The settlement of the Funnel Beaker culture at Gródek Nadbużny, the Zamość District, site 1C-brief characteristic. Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen, 2. Poznań, 189–196.
Kadrow, S. (2005). Związki kultury trypolskiej z kulturami środkowej i południowo-wschodniej Europy – wybrane zagadnienia. Kultura trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 7–31 (in Polish).
Kempisty, E. (1968). Odkrycie ceramiki kultury trypolskiej na zachód od Wisly. Wiadomości Archeologiczne, 33, 377–380 (in Polish).
Kośko, A. (1981). Udział południowo-wschodnio-europejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych: grupa mątewska. Poznań, 222 pp. (in Polish).
Król, D., & Rybicka, M. (2016). Krytyka datowań radiowęglowych. In A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka & D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka I Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 119–123). Rzesów (in Polish).
Kruk, J., & Milisauskas, S. (1983). Chronolologia absolutna osadnictwa neolitycznego z Bronocic, woj. Kieleckie. Archeologia Polski, 28, 257–314 (in Polish).
Pasterkiewicz, W., Pozikhovski, A., Rybicka, M., & Verteletskyi, D. (2013). Z badań nad problematyką oddziaływań kręgu badeńskiego na wschodnie rejony Wyżyny Wołyńskiej. Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 251–292 (in Polish).
Pelisiak, A. (2005). Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych. Stan badań. Kultura trypolska. Wybrane problemy. Stalowa Wola, 32–41 (in Polish).
Pelisiak, A. (2007). Na granicach wielkiego eurazjatyckiego stepu. Europa Środkowo-Wschodnia w IV–III tys. BC. U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów, 81–93 (in Polish).
Pelisiak, A. (2008). Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych. Stan badań. Na pograniczu światów. Poznań, 395–405 (in Polish).
Podkowinska, Z. (1960). Spichrze ziemne w osadzie kultury pucharów lejkowatych na Gawrońcu-Pałydze w Ćmielowie, pow. Opatów. Archeologia Polski, 6, 21–63 (in Polish).
Przybył, A. (2009). Społeczności późnoneolityczney kultury pucharów lejkowatych. Problem wpływów z kręgu kultury badeńskiej. Poznań, 301 pp. (in Polish).
Rogoziński, J. (2016). Datowanie bezwzględne osadnictwa neolitycznego ze stanowiska 31 w miejscowości Skołoszów, pow. Jarosław, woj. Podkarpackie. Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. Rzeszów, 39–52 (in Polish).
Rybicka, M. (1991). Materiały kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 1 w Radziejowie Kujawskim, woj. Włocławek. Sprawozdania Archeologiczne, 43, 39–74 (in Polish).
Rybicka, M. (2004). Kultura pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim: chronologia, osadnictwo, gospodarka. Łęczyca, 290 pp. (in Polish).
Rybicka, M. (2008). Settlements, chronology and Economy of the Funnel Beaker-Baden Society in Kyjavia and the Gostynin Lake District. The Baden Complex and the Outside World Proceedings of the 12th Annual Meeting of the EAA in Cracow 19-24th September 2006, Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa/Studia nad Pradziejami Europy Środkowej, 4. Bonn, 205–216.
Rybicka, M. (2008a). Znaczenie południowo-wschodnich kontaktów kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych między Odrą i Wisłą. Zarys problem. Na pograniczu światów. Poznań, 483–493 (in Polish).
Rybicka, M. (2016). Ceramika o zachodniej lub południowo-zachodniej afiliacji. In A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka & D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka I Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu (pp. 101–118). Rzesów (in Polish).
Rybicka, M. (2016). Chronologia związków kultury pucharów lejkowatych Podgórza Rzeszowskiego z obszarami Zachodniej Ukrainy. Naukovi studii. Istoryko-kraieznavchyi muzei m. Vynnyky, Instytut arkheolohii Zheshivskoho universytetu, 9, 87–107 (in Polish).
Rybicka, M., & Diaczenko, A. (2015). Nowe dane o relacjach między kulturą trypolską a kultura pucharów lejkowatych na Zachodniej Ukrainie. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 36. Rzeszów, 39–54 (in Polish).
Rybicka, M., Król, D., & Rogoziński, J. (2014). Pawłosiów, stan. 52, woj. podkarpackie. Osada kultury pucharów lejkowatych. Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. Rzeszów, 67–255 (in Polish).
Sulimirski, T. (1959). Polska przedhistoryczna, 2. London (in Polish).
Sulimirski, T. (1968). Cordet Ware and Globuar Amphorae North-East of the Carpathian. London, 227 pp.
Videiko, M. Y. (1999). Radiocarbon dating chronology of the late Tripolye Culture. Baltic-Pontic Studies, 7, 34–71.
Videiko, M. Y. (2000). Tripolye and the cultures of Central Europe. Facts and the character of interactions: 4200–2750 BC. Baltic-Pontic Studies, 9, 13–68.
Videiko, M. Y. (2008). Baden Culture Influence to the East of the Carpathian Mountains. The Baden Complex and the Outside World Proceedings of the 12th Annual Meeting of the EAA in Cracow 19-24th September 2006, Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa/Studia nad Pradziejami Europy Środkowej, 4. Bonn, 289–298.
Włodarczak, P. (2006). Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych w świetle dat radiowęglowych. Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatyc. Lublin–Kraków, 27–63 (in Polish).
Zakościelna, А. (2007). Południowo-wschodnia Lubelszczyzna w epoce neolitu. Pradzieje Południowo-wschodniej Lubelszczyzny. Lublin, 37–60 (in Polish).
Zakościelna, А., & Gurba, J. (2007). Okolice Hrubieszowa w epoce kamienia i starszego brązu. Dzieje Hrubieszowa, 1. Hrubieszow, 31–47 (in Polish).
Zawiślak, P. (2013). Obiekty neolityczne ze stanowiska 1C w Gródku, pow. Hrubieszów (z badań w latach 1983–1985 Sławomira Jastrzębskiego). Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Rzeszów, 109–214 (in Polish).
Zych, R. (2007). Społeczności międzyrzecza Dniestru i Sanu w dobie środkowego neolitu (IV tys. p. n. e.). U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów, 67–80 (in Polish).
Zych, R. (2008). Kultura pucharów lejkowatych w Polsce południowo-wschodniej. Rzeszów, 227 pp. (in Polish).
ISSN 2223-1218